Học hết lớp 9 nên học nghề gì? Mô hình 9+ cho phép học sinh THCS vừa học văn hóa THPT vừa học trung cấp/cao đẳng nghề, sau 2-3,5 năm có bằng và đi làm sớm hoặc liên thông lên bậc cao hơn; được khuyến khích mạnh theo chính sách phân luồng hiện nay.
Những nhóm nghề phù hợp gồm kỹ thuật – công nghệ, dịch vụ – du lịch, ẩm thực và chăm sóc sắc đẹp; nhiều trường công lập tuyển hệ 9+ mỗi năm với tỉ lệ việc làm cao nhờ doanh nghiệp liên kết đào tạo; danh mục nghề phong phú tại các trường CĐ/TC trên cả nước
Mô hình 9+ và lộ trình
9+ là gì?
9+ là chương trình tuyển sinh học sinh tốt nghiệp THCS vào học trung cấp/cao đẳng, học song song văn hóa THPT và chuyên môn nghề; kết thúc có bằng TC/CĐ, được dự thi tốt nghiệp THPT tùy mô hình và có cơ hội liên thông ĐH; giúp rút ngắn thời gian, tăng thời lượng thực hành 70-75%.
Thời gian – học phí
-
- Trung cấp 9+: 2-2,5 năm; Cao đẳng 9+: 3-3,5 năm; một số ngành kỹ thuật có thực tập dài kỳ tại doanh nghiệp.
-
- Học phí tham khảo: 4-10 triệu/năm (trường công), 8-15 triệu/năm (trường tư); có miễn/giảm theo chính sách phân luồng địa phương.
Top 12 nghề phù hợp sau THCS
1) Công nghệ thông tin cơ bản
Mô tả: Lập trình web cơ bản, quản trị mạng sơ cấp, văn phòng số; lộ trình 9+ hướng vào thực hành và kỹ năng nền tảng phù hợp lứa tuổi 15-16.
Thời gian: 2-3 năm (TC/CĐ 9+) | Thu nhập: khởi điểm 8-15 triệu/tháng ở vị trí hỗ trợ kỹ thuật/lập trình junior.
2) Thiết kế đồ họa
Mô tả: Photoshop, Illustrator, InDesign, thiết kế ấn phẩm số – in ấn; có thể freelance từ sớm với portfolio cá nhân.
Thời gian: 2-3 năm | Thu nhập: 7-18 triệu/tháng, tăng theo dự án và tay nghề.
3) Điện – điện tử dân dụng
Mô tả: Lắp đặt, bảo trì điện gia dụng, điện dân dụng; nhu cầu ổn định tại đô thị và khu công nghiệp; dễ xin việc địa phương.
Thời gian: 2-3 năm | Thu nhập: 8-15 triệu/tháng; có thể mở dịch vụ riêng sau vài năm.
4) Cơ khí – công nghệ ô tô
Mô tả: Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ, điện ô tô/xe máy; học thực hành tại xưởng/trạm dịch vụ liên kết doanh nghiệp.
Thời gian: 2-3,5 năm | Thu nhập: 8-20 triệu/tháng; tay nghề cao 20-35 triệu/tháng.
5) Kỹ thuật chế biến món ăn (đầu bếp)
Mô tả: Nghiệp vụ bếp Á – Âu, an toàn thực phẩm, điều hành bếp; nhu cầu lớn tại nhà hàng – khách sạn.
Thời gian: 2-3 năm (TC/CĐ) | Thu nhập: 7-18 triệu/tháng; lên bếp trưởng thu nhập cao hơn.
6) Pha chế – barista
Mô tả: Pha chế cà phê, đồ uống, mocktail; phù hợp bạn trẻ năng động; dễ khởi nghiệp mô hình nhỏ.
Thời gian: 1-2 năm (chứng chỉ/TC) | Thu nhập: 6-12 triệu/tháng; kinh doanh riêng cao hơn.
7) Quản trị khách sạn – du lịch
Mô tả: Lễ tân, buồng phòng, điều hành tour cơ bản, hướng dẫn du lịch nội địa; nhiều trường mở ngành 9+ với thực tập sớm.
Thời gian: 2-3,5 năm | Thu nhập: 7-15 triệu/tháng; tăng mạnh theo kỹ năng ngoại ngữ.
8) Hướng dẫn viên du lịch (nội địa)
Mô tả: Nghiệp vụ hướng dẫn, kỹ năng tuyến điểm; phù hợp bạn giao tiếp tốt, yêu thích di chuyển; cần chứng chỉ nghiệp vụ.
Thời gian: 2-3 năm (TC/CĐ) | Thu nhập: 8-20 triệu/tháng theo mùa/tour.
9) Chăm sóc sắc đẹp (spa, tóc, nail, trang điểm)
Mô tả: Kỹ thuật chăm sóc da, tạo kiểu tóc, nail nghệ thuật, makeup; thị trường tăng trưởng nhanh, phù hợp nữ và cả nam có đam mê.
Thời gian: 6-24 tháng (chứng chỉ/TC) | Thu nhập: 8-25 triệu/tháng; dễ mở dịch vụ tại nhà.
10) May công nghiệp – thời trang
Mô tả: Kỹ thuật may, rập, thiết kế cơ bản; nhu cầu lớn tại cụm công nghiệp; lộ trình nâng bậc thợ rõ ràng.
Thời gian: 1,5-3 năm | Thu nhập: 7-15 triệu/tháng; làm thêm tăng thu nhập.
11) Mạng máy tính cơ bản
Mô tả: Cài đặt, cấu hình mạng nhỏ, bảo trì thiết bị; phù hợp học sinh đam mê công nghệ, dễ xin việc IT support.
Thời gian: 2-3 năm | Thu nhập: 8-15 triệu/tháng vị trí support.
12) Nghiệp vụ nhà hàng
Mô tả: Phục vụ, set-up, quy trình tiêu chuẩn; cầu tuyển dụng cao tại đô thị và điểm du lịch; kỹ năng nghề học nhanh.
Thời gian: 6-18 tháng (chứng chỉ/TC) | Thu nhập: 6-12 triệu/tháng, có tip.
Lựa chọn theo mô hình 9+ cho phép thực tập sớm tại doanh nghiệp và có cơ hội được giữ lại làm việc ngay khi tốt nghiệp, giúp rút ngắn thời gian chuyển tiếp vào thị trường lao động.
Bảng so sánh nhanh
| Nghề | Thời gian | Học phí/năm | Lương khởi điểm | Gợi ý |
|---|---|---|---|---|
| CNTT cơ bản | 2-3 năm | 4-12 triệu | 8-15 triệu | Đam mê công nghệ |
| Đồ họa | 2-3 năm | 4-12 triệu | 7-18 triệu | Thẩm mỹ tốt |
| Điện dân dụng | 2-3 năm | 4-10 triệu | 8-15 triệu | Khéo tay |
| Công nghệ ô tô | 2-3,5 năm | 5-12 triệu | 8-20 triệu | Thể lực tốt |
| Chế biến món ăn | 2-3 năm | 5-12 triệu | 7-18 triệu | Đam mê bếp |
| Khách sạn – du lịch | 2-3,5 năm | 4-12 triệu | 7-15 triệu | Giao tiếp tốt |
| Chăm sóc sắc đẹp | 0,5-2 năm | 3-10 triệu | 8-25 triệu | Tỉ mỉ, thẩm mỹ |
Số liệu phạm vi tham khảo theo đề án 9+ tại các trường TC/CĐ và thông tin tuyển sinh công bố công khai năm gần đây.
Câu Hỏi Hay Gặp
Học xong 9+ có được thi tốt nghiệp THPT không?
Có. Một số mô hình 9+ bố trí học văn hóa theo chuẩn quy định để đủ điều kiện dự thi; cần kiểm tra phương án của từng trường khi đăng ký.
Tỷ lệ có việc làm sau khi học nghề 9+?
Các ngành dịch vụ – kỹ thuật như nhà hàng khách sạn, CNTT, ô tô thường đạt tỉ lệ việc làm cao nhờ liên kết doanh nghiệp và thực tập; nhiều nơi công bố mức 82-92% trong 6-12 tháng sau tốt nghiệp.
Lớp 9 có nên học thẳng chứng chỉ ngắn hạn?
Chứng chỉ 3-6 tháng phù hợp để vào nghề nhanh (nhà hàng, spa, pha chế), nhưng nên hướng tới bằng trung cấp/cao đẳng 9+ để có lộ trình thăng tiến và mức lương ổn định hơn.
Lộ trình chọn nghề cho học sinh THCS
- Khảo sát sở thích – năng lực, ưu tiên nghề thực hành cao, dễ xin việc tại địa phương.
- Chọn 3 nghề phù hợp nhất và so sánh học phí, thời gian, triển vọng; tham quan trường/ngày hội tư vấn.
- Đăng ký mô hình 9+ ở trường có liên kết doanh nghiệp và cam kết thực tập; hỏi rõ điều kiện thi THPT.
- Trong quá trình học: tập trung thực hành, xin thực tập sớm 1-2 đợt để có cơ hội tuyển chính thức.
- Hoàn thành bằng TC/CĐ và cân nhắc liên thông hoặc đi làm ngay theo nhu cầu gia đình và bản thân.
Lời Kết
Tốt nghiệp cấp 2, lựa chọn mô hình 9+ với các nghề như CNTT cơ bản, thiết kế đồ họa, điện – cơ khí, ô tô, chế biến món ăn, du lịch – khách sạn và chăm sóc sắc đẹp giúp rút ngắn thời gian học, tăng thực hành và sớm có việc với thu nhập ổn định; đây là hướng đi hiệu quả và hợp xu thế phân luồng hiện nay
